Vroegsignalering is het tijdig herkennen van signalen die kunnen wijzen op (potentiële) problemen bij individuen of gezinnen. Dit kan betrekking hebben op financiële problemen, gezondheidsproblemen, opvoedingsvraagstukken of andere sociale en maatschappelijke kwesties. Het doel van vroegsignalering is om escalatie van problemen te voorkomen door vroegtijdig in te grijpen en passende ondersteuning te bieden.
Waarom is vroegsignalering belangrijk?
– Voorkomt verergering van problemen door tijdig hulp in te schakelen.
– Draagt bij aan een betere kwaliteit van leven voor betrokkenen.
– Vermindert de druk op maatschappelijke en zorginstellingen.
– Helpt bij het efficiënter inzetten van middelen en ondersteuning.
Op grond van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) is vroegsignalering van schulden op basis van signalen door derden een wettelijk taak voor gemeenten. Op basis van signalen van zorgverzekeraars, energiebedrijven, woningverhuurders en drinkwaterbedrijven benaderen gemeenten bewoners met betaalachterstanden proactief om hen hulp aan te bieden.
Daarnaast biedt de Wgs de mogelijkheid tot experimenten, waarmee ook andere schuldeisers een grondslag kunnen krijgen om (tijdelijk) signalen over betalingsachterstanden te delen met gemeenten. Op basis hiervan hebben 10 gemeenten deelgenomen aan een experiment om te onderzoeken of een enkelvoudig signaal van gemeentebelastingen een effectieve indicator is bij vroegsignalering van schulden.
Dit experiment is ingegaan op 1 januari 2022 en heeft gelopen tot 31 december 2024. Onlangs is de evaluatie van het experiment verschenen. In de evaluatie wordt ingegaan op ondermeer de cijfers, de praktische knelpunten tijdens het experiment, ervaringen van medewerker en de resultaten. Ook worden er conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.
Eén van de conclusie is dat de gezamenlijk afgesproken werkwijze in de praktijk door verschillende gemeenten niet altijd is gevolgd. Dit maakt het lastig om gemeenten onderling te vergelijken en een overkoepelend beeld te schetsen. Het is moeilijk te concluderen of betalingsachterstanden bij gemeentebelastingen een betere indicator vormen voor dreigende (problematische) schulden dan de bestaande signalen. Naar mijn mening een gemiste kans. Het is te betreuren dat het experiment niet eenduidig is opgepakt.
Ik heb ook vragen, zoals hoe het werkveld tegen vroegsignalering aankijkt, wat het beste moment om een betaalachterstand te melden is en wat hebben belastingorganisaties nodig om de vroegsignalering zo effectief mogelijk te kunnen uitvoeren. We moet hierover snel met elkaar in gesprek gaan.
Het ministerie SZW heeft aangegeven dat zij een besluit over signalen van de gemeentelijke belastingen wil nemen na afronding van de evaluatie Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs), waarin ook de evaluatie van het experiment wordt meegenomen. Die evaluatie wordt voor de zomer van dit jaar verwacht.
Het invorderen van lokale belastingen kent verschillende uitdagingen. We hebben aan de ene kant een rol bij het invorderen van belastingen. Aan de andere kant hebben we, en in het bijzonder de gemeenten, een taak bij het voorkomen en oplossen van problematische (overheids)schulden. Het uitgangspunt blijft dat mensen de belasting betalen wat ze zijn verschuldigd, zodat draagvlak voor solidariteit wordt geborgd. Het vinden van een juiste balans tussen beide taken is essentieel.
Veel belastingorganisaties helpen mensen met (dreigende) problematische schulden met bijvoorbeeld kwijtschelding, een betalingsregeling en doorverwijzing naar het loket van de schuldhulpverlening, een schuldhulpmaatje of attenderen ze op schuldenwijzer.nl.
Doeltreffendheid en tijdigheid van een wettelijke verankering van vroegsignalering vanuit lokale belastingen is naar mijn mening een verbetering om de effectiviteit en efficiëntie van vroegsignalering te verbeteren. Voorkomen is altijd beter dan genezen!
Wettelijke vroegsignalering vanuit belastingen. Doen!
