Actualiteit: Op 1 januari 2024 trad de Wet herwaardering proceskostenvergoedingen in werking, met als doel het tegengaan van misbruik van proceskostenvergoedingen in WOZ- en bpm-zaken door no-cure-no-pay-gemachtigden. De wet introduceert een lager vergoedingstarief voor deze zaken, wat heeft geleid tot juridische discussies over mogelijke strijdigheid met mensenrechtenverdragen zoals het EVRM. De Advocaat-Generaal oordeelt dat de wet gerechtvaardigd is binnen haar maatschappelijke doel van kostenbeheersing en een efficiënter rechtsstelsel. In 2025 is de regelgeving verder aangescherpt, wat de druk op gemeenten en het rechtsstelsel verder moet verlichten.
Op 1 januari 2024 trad de Wet herwaardering proceskostenvergoedingen (de wet) in werking. Deze wet verlaagt de proceskostenvergoeding (pkv) in WOZ- en bpm-zaken ten opzichte van andere belastingzaken. Dit onderscheid heeft juridische vragen opgeroepen over mogelijke strijdigheid met het discriminatieverbod in mensenrechtenverdragen zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). De Advocaat-Generaal (AG) heeft hier een reactie opgegeven.
In een soort gelijke zaak heeft de Hoge Raad dit jaar bepaald dat ze niet kon uitsluiten dat er sprake is van discriminatie. Hierdoor kunnen gemeenten geen gebruik meer maken van het lagere tarief dat is opgenomen in het Besluit Proceskosten Bestuursrecht.
De vraag die nu voorligt gaat over de vermenigvuldigingsfactor die is opgenomen in de Wet WOZ.
Geen onderscheid tussen gelijke gevallen
De wetgever beoogt met de wet misbruik van het rechtsstelsel tegen te gaan, met name door no-cure-no-pay-gemachtigden (ncnp). In WOZ zaken wordt vaak geprocedeerd, waarbij de proceskosten een verdienmodel is geworden. Dit leidde tot maatschappelijke onrust en hoge kosten voor lokale overheden. De wet beperkt dit door een lagere vergoeding toe te kennen, passend bij de werkelijke inspanningen in eenvoudige procedures.
Critici stellen dat dit onderscheid oneerlijk is, omdat het niet consistent is met andere belastingzaken.
De reactie van de AG op deze stelling is niet mals.
“Ik heb moeite om het mensenrechtelijke aspect te zien van een technocratische regel tot beperking van de stijgende publieke lasten veroorzaakt door geautomatiseerde verdienmodellen van beroeps-ncnp-gemachtigden die de rechtsbescherming eerder schaden dan dienen door ondanks verwaarloosbare of non-existente cliëntbelangen (door) te procederen voor eigen gewin.”
Daarbij haalt hij ook aan dat de Hoge Raad eerder heeft geoordeeld in een andere zaak (HR BNB 2013/230), dat de rechter niet zomaar een regeling buiten toepassing moet laten wegens enkele ongelijke gevallen, onder de voorwaarde dat de regeling in algemene zin niet in strijd is met de grondrechten.
Het onderscheid is door de AG juridisch getoetst aan het EVRM en wordt niet als discriminatoir gezien. De wet richt zich niet op klassieke gronden zoals geslacht of afkomst, maar op het tegengaan van inefficiënt gebruik van procesmiddelen. De lagere pkv biedt belastingplichtigen nog steeds compensatie, maar voorkomt dat ncnp-gemachtigden onevenredig profiteren.
De wet beoogt een balans te vinden tussen toegankelijkheid van rechtspraak en het tegengaan van misbruik. Hoewel de wet in enkele gevallen nadelig kan uitpakken, blijft zij gebaseerd op redelijke gronden. Rechters hebben een objectieve maatstaf voor pkv, en uitzonderlijke situaties kunnen individueel worden beoordeeld. Het onderscheid in pkv voor WOZ-zaken lijkt dus gerechtvaardigd binnen het bredere maatschappelijke doel van kostenbeheersing en een efficiënter rechtsstelsel.
Belastingplan 2025
De eerste kamer heeft op 17 december ingestemd met het Belastingplan voor 2025. In dit belastingplan wordt de vermenigvuldigingsfactor verder verlaagd naar 0,125 voor WOZ-zaken. Daarmee wordt de toepassing van de wet nog nadeliger voor een ncnp-gemachtigde.
Waarom geen aanpak van misbruik bij parkeerbelastingen?
Het feit dat misbruik bij parkeerbelastingen niet wordt aangepakt, betekent niet dat de aanpak van misbruik bij WOZ- en bpm-zaken onterecht is. Volgens het Ministerie van Binnenlandse Zaken is het probleem bij WOZ en bpm zaken groter en complexer omdat het daarbij om massale en vaak geautomatiseerde procedures gaat, waarbij gemachtigden bewust informatie achterhouden om meer proceskosten te claimen.
Ik durf dit beeld te betwisten. Ook bij de parkeerbelasting is de groep ncnp-gemachtigden een grote groep van de bezwaarmakers waarbij, uitzonderingen daargelaten, in veel gevallen sprake is van vertragende en geautomatiseerde procedures. Parkeerbelastingzaken hebben een andere aard en in veel gevallen ligt de fout van een foutieve naheffingsaanslag niet bij de gemeente. Hierdoor hoeven er minder proceskosten te worden uitbetaald. Deze groep levert wel een extra druk en werkbelasting op voor de gemeenten omdat er vaak om een hoorzitting wordt gevraagd of nadere stukken. Hier speelt de wet van de grote getallen een belangrijke rol.
Het is volgens mij dan ook niet de vraag of de wetgever nog aan een oplossing voor misbruik bij parkeerbelastingen moet werken maar wanneer ze dit nu gaan doen.
Lees hier de volledige uitspraak : ECLI:NL:PHR:2024:1140
Wil je ook alles leren over het Besluit Proceskosten Bestuursrecht en de werking van de Wet WOZ of Parkeerbelasting? Schrijf je dan nu in voor onze INVORM-h opleiding 2025. Vanwege grote belangstelling start deze al in februari 2025!
